MSZE ŚW. NIEDZIELNE                 MSZE ŚW. W TYGODNIU

7.00     radio Plus                        7.00

9.00     dzieci                               15.00 (z koronką do Bożego Miłosierdzia)

11.00   Suma                               18.30

12.30   Chrzty

18.30


konto parafii: 37 1240 2920 1111 0010 2775 1531

email: brygida@diecezjagdansk.pl 

          brygidaszwedzka@gmail.com 

BIURO:  WTOREK, ŚRODA - 16.00 - 17.00

               CZWARTEK -19.00 - 19.30

 

 


Parafia pw. św. Brygidy w Gdańsku

ul. Profesorska 17
80-856 Gdańsk
tel. +48 721 171 133

adres email: brygida@diecezjagdansk.pl

Konto bankowe:
PL 37 1240 2920 1111 0010 2775 1531

Księża w historii parafii

PROBOSZCZOWIE PARAFII ŚW. BRYGIDY

1855 ks. Karol Jureschke
1867 ks. Abdon Stengart
1898 ks. dr Johann Berendt
1907 ks. dr Franz Michalski
1920 ks. dr Emil Moske - kościół przestaje być garnizonowym.
1945 Kościół zostaje spalony przez sowietów
1970 ks. Henryk Jankowski
2009 ks. Ludwik Kowalski


ADMINISTRATORZY PARAFII ŚW. BRYGIDY

ks. Krzysztof Czaja (listopad 2004 - grudzień 2005)
ks. Tadeusz Balicki (grudzień 2005 - czerwiec 2008)
ks. Jan Jasiewicz (lipiec 2008 - listopad 2008)
ks. Tadeusz Ławicki (listopad 2008 - sierpień 2009)


WIKARIUSZE PARAFII ŚW. BRYGIDY

ks. Janusz Rekowski (1971-1971) zm. 2012
ks. Marian Szlagowski (1971-1974)
ks. Tadeusz Kopek (1972-1972)
ks. Michał Czyżewski (1972-1974)
ks. Eugeniusz Stelmach (1974-1978) ob. prob. parafii Gdańsk-Łostowice
ks. Stefan Jarczyk (1975-1975)
ks. Józef Paner (1975-1978) zm. 2009
ks. Andrzej Kowalczyk (1978-1979) - profesor biblista, zm. 2021
ks. Tadesz Zięba (1978-1981)
ks. Grzegorz Rafiński (1980-1983) prob. parafii Łęgowo
ks. Mieczysław Adamczyk (1981-1984)
ks. Andrzej Jarosz (1983-1984)
ks. Janusz Rekowski (1984-1989) zm. 2012
ks. Kazimierz Dolny (1984-1986) 
ks. Krzysztof Ziobro (1986-1988) ob. prob. par. św. Wojciech
ks. Antoni Mikielewicz (1988-1991)
ks. Zdzisław Kropidłowski (1988-1991)
ks. Zbigniew Cichoń (1991-1994) ob. prob. par. św. Stanisława Biskupa
ks. Wiesław Srogosz (1991-1994) ob. prob. par. w Kowalach
ks. Andrzej Leszczyński (1994-1996) ob. prob. par. w Wejherowie
ks. Krzysztof Czaja (1994-2004) ob. prob par. Gdynia_Karwiny
ks. Grzegorz Bączkiewicz (1996-1999)
ks. Adam Pleskot (1997-1998) - ob. prob. par. w Wejherowie
ks. Jacek Ossowski (1999-2000) - misjonarz na Martynice
ks. Jarosław Ropel (2000-2001) ob. prob. par. w Gdańsku-Matarni
ks. Andrzej Siedlecki (2001-2003)
ks. Marek Czyżewski (2003-2005)
ks. Krzysztof Borowski-Krać (2005-2010)
ks. Dariusz Wałdoch (2008-2012)
ks. Wojciech Lange (2010-2014)
ks. Krzysztof Ławrukajtis (2012-2016)
ks. Leszek Jażdżewski (2014-2015)
ks. Marcin Mianowski (2014-2017) ob. prob. par. w Gdyni
ks. Sławomir Dżeżdżon ( 2016 - 2020)
ks. Grzegorz Daroszewski (2017 - 2020)
ks. Andrzej Nowak (2020 -  2021) ob. prob. par. w Wejherowie
ks. Grzegorz Świst (2020 -
ks. Krystian Klimek (2021-


REZYDENCI

ks. Jerzy Rumiński (1979-1995)
ks. Józef Paner (1988-2009)
Zmarł 26 marca 2009. Msza żałobna przewodnictwem Arcybiskupa Metropolity Gdańskiego Sławoja Leszka Głódzia miała miejsce w poniedziałek 30 marca 2009 w Bazylice. Pochowany został w grobowcu kapłańskim na Cmentarzu Łostowice.

Duchowieństwo parafii św. Brygidy w latach 1840-1945   

Ks. Leszek Jażdżewski

Kościół św. Brygidy w Gdańsku związany z zakonem Najświętszego Zbawiciela sięga swymi początkami XIV w. Od XVII w. pełnił funkcję kościoła parafialnego. Po kasacie zakonu w 1840 r. świątynia stała się siedzibą parafii wojskowej, a od 1920 r. parafii terytorialnej. Kres działalności duszpasterskiej przyniósł rok 1945. W tym czasie kościół został zniszczony, ostatni wikariusz zginął w tragicznych okolicznościach i został pochowany przez swego proboszcza, ten ostatni wkrótce potem zmarł na wygnaniu. Odnowienie kościoła jak i funkcji parafialnych nastąpiło za czasów ks. prałata Henryka Jankowskiego. 

W omawianym okresie, czyli w latach 1840-1945 wikariuszami parafii św. Brygidy byli przyszli biskupi diecezji chełmińskiej: Augustyn Rosentreter i Jan Trepanu.  W okresie międzywojennym posługę duszpasterską pełnił ks. Karol Maria Splett przyszły biskup gdański. Z kościołem św. Brygidy związani byli również Słudzy Boży Konstanty Kreft i biskup Konstantyn Dominik, a także bł. Franciszek Rogaczewski.

W 1817 r. na mocy zarządzenia króla pruskiego Fryderyka II, nastąpiła sekularyzacja gdańskiego klasztoru brygidek. Oznaczało to, że po śmierci osób zamieszkujących klasztor, miał on przejść na własność Prus. Mniszki zamieszkały w domu ryglowym przylegającym do wschodniej elewacji kościoła. W opuszczonych zabudowaniach klasztornych umieszczono szkołę. Ostatnim przeorem zakonu brygidianów został Jakub Müller. Urodził się 21 sierpnia 1765 r. w Braniewie jako Andrzej Müller . Do zakonu brygidianów wstąpił w sierpniu 1782 r. przyjmując imię Jakub. Profesję zakonną złożył 16 października 1783 r. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1788 r. W latach 1804-1838 był przeorem konwentu męskiego . W dniu 1 stycznia 1835 roku landrat gdański Hesse ogłosił faktyczną likwidację klasztoru brygidek. Żyło w nim wtedy wprawdzie jedynie 5 zakonnic, ale konwent tylko w Gdańsku posiadał ok. 60 bu¬dynków, które przeszły na własność państwa pruskiego. Majątek klasz¬torny uległ konfiskacie (m.in. sprzedano ok. 100 obrazów olejnych), a większa część biblioteki klasztornej została przeniesiona do Królewca . Pozostała część materiałów została przekazana do archiwum miejskiego w Gdańsku .

W 1836 r. Jakub Müller został administratorem kościoła , a w latach 1837-1838 pełnił obowiązki proboszcza św. Brygidy. Zmarł 13 lipca 1838 r. w Gdańsku w wieku 73 lat i został pochowany tego samego dnia . Jego następcą na stanowisku administratora został Anzelm Grotzmann . Wikary przy kościele św. Brygidy w latach 1833-1836 . Urodził się w 1805 r. w Krasnowicach na Śląsku. Studiował na Uniwersytecie Wrocławskim. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1828 r. we Wrocławiu. Musiał on sam spełniać wszystkie obowiązki duszpasterskie, gdyż do pomocy nie otrzymał żadnego wikariusza. Funkcję administratora pełnił do 1839 r., a następnie w 1840 r. przeszedł na administratora parafii w Wałdowie. Od 1841 r. był proboszczem w Grążawach, gdzie zmarł w 1847 r.  Kolejnym administratorem został ks. Wojciech Fiebak .

31 marca 1840 roku biskup chełmiński Anastazy Sedlag, aby ratować to, co pozostało z klasztoru, erygował parafię wojskową przy kościele św. Brygidy . W mieście erygowano jeszcze parafie św. Mikołaja, św. Józefa i Świętego Ducha .

Pierwszym proboszczem został dotychczasowy administrator ks. Wojciech Fiebak. Urodził się w 1809 r. w Żmigrodzie na Śląsku. Studiował we Wrocławiu i w Seminarium Duchownym w Pelplinie, gdzie w 1838 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Zanim został proboszczem był wikarym w parafii św. Józefa w Gdańsku. Po odejściu z parafii był wikarym w Kamieniu, a następnie administratorem i proboszczem w Gwieździnie koło Człuchowa. Wybudował kościół filialny w Rzeczenicy. Zmarł w 1885 r. w Gwieździnie . Mieszkaniem ks. Fiebaka była część dawnych budynków klasztoru męskiego stojącego nad kanałem Raduni. Pozostałe partie klasztoru były już w ruinie i przeznaczone były do rozbiórki. W latach 1849-1851 ten sam los spotkał klasztor żeński, a w 1855 r. po śmierci ostatniej zakonnicy rozebrano również domy przylegające do wschodniej elewacji kościoła . Ich widok tuż przed rozbiórką utrwalony został na sztychach Juchanowitza, Gregoroviusa, Rahna i Schultza. Równolegle z rozbiórką przystąpiono również do konserwacji kościoła. Wymieniono wtedy całkowicie lica prezbiterium wschodniego i zachodniego oraz zakrystii . W 1846 r. wymieniono więźbę dachową prezbiterium wschodniego, a w kilka lat później przenicowano całkowicie wszystkie elewacje .

Wikariuszem ks. Fiebaka w latach 1840-1842 był Anzelm Bernard . W dniu 28 kwietnia 1842 r. poszedł na parafię NMP w Toruniu zostając jej administratorem. Po ks. Anzelmie Bernardzie wikariuszem został ks. neoprezbiter Franciszek Richter . Na parafii pracował jeszcze w 1843 r.  W 1844 r. został proboszczem w Starej Kiszewie .

W latach 1843-1846 r. wikariuszem był ks. neoprezbiter Jan Bartoszkiewicz . W dniu 4 czerwca 1846 r. objął probostwo w Chełmnie, gdzie brał żywy udział w polskim ruchu narodowym . W maju 1847 r. wikariuszami  byli ks. Jan Wróblewski i ks. Jan Ratkowski .  Ks. Wróblewski przybył do parafii jako neoprezbiter . Jednak już w czerwcu 1848 r. wikariuszem był sam ks. Ratkowski , a ks. Wróblewski po krótkim pobycie na parafii w Oliwie został administratorem w Sampławie . Ks. Ratkowski w 1849 r. został administratorem w Oksywiu . Zastąpił go ks. neoprezbiter Dawid Rejski . W parafii przebywał trzy lata do 1851 r., a następnie został proboszczem w Radomnie . 

W latach 1852-1855 wikariuszem był ks. Alojzy Fiedler . Urodził się w 1826 r. w Chełmnie w rodzinie złotnika Alojzego i Marianny Nadolskich. Uczył się w gimnazjum chełmińskim. Święcenia kapłańskie otrzymał w Pelplinie w 1851 r. Był wikarym najpierw w kościele św. Mikołaja, a następnie w parafii św. Brygidy. W latach 1855-1886 pełnił obowiązki proboszcza wojskowego w Gdańsku. Zmarł jako proboszcz w Błędowie w 1866 r.  O czerwca 1854 r. do 1855 r. wikariuszem był Stefan Potęgowski .

Od 15 marca 1855 r. proboszczem parafii był ks. Karol Jureschke. Urodził się 2 lipca 1810 r. w Jędrychowicach na Śląsku (pow. Głubczyce). Studiował na uniwersytecie we Wrocławiu i w Seminarium Duchownym w Pelplinie, gdzie w 1836 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Był wikarym w św. Wojciechu i w Gdańsku przy kościele św. Mikołaja. Pełnił również obowiązki ekonoma Seminarium Duchownego w Pelplinie. Został administratorem w Debrznie. Od 1850 do 1855 r. był proboszczem w Czarnem. Jako proboszcz parafii św. Brygidy pełnił także funkcję spowiednika sióstr boromeuszek. Zmarł na cholerę w Gdańsku 26 sierpnia 1866 r.  W czasie jego probostwa w dniu zmarła 26 sierpnia 1855 r. ostatnia z sióstr brygidek - Anna Maria Netki i została pochowana w podziemiach kościoła św. Brygidy, obok innych sióstr.

Od 1855 r. wikariuszem był ks. Stefan Potęgowski . Od czerwca 1855 r. wikariuszem był Józef Hillar . W 1856 r. w parafii było dwóch wikariuszy. Pierwszym był Józef Hillar a drugim był Karol Holtzer . Od maja 1856 r. wikariuszem był też ks. Paweł Warmke . Ks. Holtzer był wikariuszem jeszcze w maju1860 r.  W 1857 r. swoją posługę kapłańską w parafii św. Brygidy rozpoczął ks. Teodor Węglikowski . Ks. Węglikowski przybył do Gdańska tuż po święceniach kapłańskich, które miały miejsce w Pelplinie w dniu 23 sierpnia 1857 r. Już w 1858 r. został pierwszym duszpasterzem w Działdowie .

W 1858 r. wikariuszem był ks. Jan Trepnau. Urodził się w Bobowie w wielodzietnej rodzinie szewca Piotra i Heleny zd. Kuchtowskiej . Jego edukację finansował ks. Jan Krzykowski kapelan w Chełmnie. Chodził do szkoły elementarnej w Starogardzie. W latach 1844-1850 kształcił się w chojnickim gimnazjum. Po zdaniu matury studiował w Seminarium Duchownym w Pelplinie, gdzie w 1858 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Pracę duszpasterską rozpoczął jako wikary w kościele św. Brygidy w Gdańsku, następnie był w Tczewie, Gdańsku- kościół św. Mikołaja. W1863 r. był administratorem parafii św. Mateusza w Nowem. Następnie proboszczem w Niedzicy. Pełnił wówczas obowiązki prodziekana pomezańskiego i inspektora szkół ludowych. W 1869 roku był proboszczem w Nowej Cerkwi koło Pelplina. W latach 1872-1883 był dziekanem gniewskim. Należał do Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Został kanonikiem Kapituły Katedralnej Pelplińskiej. 10 grudnia 1905 roku otrzymał sakrę biskupią w pelplińskiej katedrze, której udzielił mu ks. biskup Augustyn Rosentreter. Ks. Trepnau zmarł 16 czerwca 1906 roku w Pelplinie. Jest pochowany na przykościelnym cmentarzu w Nowej Cerkwi.

W 1860 r. wikariuszem był ks. Agaton Kościemski . W maju 1861 r. został przeniesiony do kościoła św. Mikołaja w Gdańsku .  W tymże samym 1861 r. parafia miała dwóch wikariuszy. Byli nimi ks. Hugo Knollmeyer i ks. Ryszard Mżaurek . Ten ostatni w 1862 r. zrezygnował z pracy kapłańskiej . Na parafii był nadal aż do 1864 r. ks. Hugo Knolmeyer .

19 grudnia 1866 objął kanonicznie parafię św. Brygidy w Gdańsku jako proboszcz ks. Abdon Stengert. Urodził 30 lipca 1834 r. w Chojnicach uczył się w tamtejszym gimnazjum, które ukończył 1855 r.  Po semestrze studiów prawniczych i dwu semestrach teologicznych odbytych w Wrocławiu był od 1856 r. do otrzymania święceń kapłańskich 8 maja 1859 alumnem Seminarium Duchownego w Pelplinie. Po święceniach był wikariuszem w Nowem, Wąbrzeźnie, Brodnicy i Lidzbarku. Na probostwo w Dąbrównie, gdzie był od 1862 duszpasterzem misyjnym. W 1885 r. został dziekanem gdańskim, a 29 stycznia 1890 odbyła się instalacja na kanonikat honorowy chełmiński. Od 1895 był delegatem biskupim, 2 czerwca 1898 instalowany został na prepozyturę katedralną chełmińską i przez szereg lat był radcą duchownym. Z okazji złotych godów kapłańskich papież mianował go protonotariuszem apostolskim. Zmarł w Pelplinie 7 listopada 1917 r. K. Wajda zaliczył go do duchowieństwa narodowości niemieckiej .

 Według schematyzmu diecezji chełmińskiej z 1867 r. przestawiającym stan placówki duszpasterskiej za poprzedni 1866 r., parafia liczyła 2873 dusz. Proboszczem był ks. Abdon Stengert, a obowiązki wikariusza wykonywał ks. Teodor Hasse . Zarządzał on też kościołem po śmierci proboszcza ks. Karola Juretschke . Przeszedł na parafię w Człuchowie, gdzie pełnił najpierw obowiązki administratora, a od 21 listopada 1867 r. proboszcza .

W 1867 r. wikariuszem był ks. Edward Weber . Urodził się w 1810 r. na Śląsku. W 1840 r. został wikariuszem, administratorem i proboszczem kościoła w Lęborku. Dziekanem dekanatu oraz inspektorem szkół ludowych. Zbudował kościół św. Wojciecha w Rozłazinie. Z nieznanych przyczyn został pozbawiony swojej parafii, pełniąc następnie funkcje wikariusza. Parafia św. Brygidy była jego ostatnią placówką. Zmarł jako emeryt w Gdańsku 16 grudnia 1869 r.  

W 1869 r. nie było żadnego wikariusza . W 1870 r. wikariuszem był Augustyn Rosentreter . Jak wynika z ksiąg metrykalnych parafii ostatniego chrztu w parafii św. Brygidy przyszły biskup dokonał w lutym 1871 r.  W 1871 r. z Chojnic przybył do parafii ks. Franciszek Lange . Urodził się w Żelistrzewie w powiecie puckim w rodzinie nauczyciela Jana i Elżbiety Busch. Miał jeszcze dwóch braci księży Jerzego i Szczepana. W styczniu 1872 r. ks. Lange zastąpił pochodzący z parafii Świętej Trójcy w Kościerzynie , ks. Filip Ruchniewicz . Przybył on do Gdańska z parafii w Kamieniu . Jednak już w lutym 1872 r. wikariuszostwo w parafii objął ks. Antoni Kloka, a ks. Ruchniewicz przeszedł do Fordonu. W 1873 r. ks. Kloka został administratorem parafii w Pucku . Kolejnym wikariuszem został ks. Schramm.

W latach 1874-1883 r. nie było w parafii żadnego wikariusza . W tym czasie pomocą duszpasterską był ks. Leon Mieczkowski . W swojej posłudze kapłańskiej był on m.in. kapelanem sióstr szarytek w Kościerzynie, a w 1869 r. brał udział w wiecu gdzie domagano się języka polskiego w szkolnictwie elementarnym . Od 1871 r. piastował on stanowisko kapelana wojskowego w Gdańsku. W 1890 r. wymieniano go, jako kandydata na arcybiskupstwo gnieźnieńsko-poznańskie . Interesujący opis jego osoby podał nieznany autor notki z dziennika poznańskiego „Postęp”: „Osobiście znam go tylko z widzenia: mały, podsiadły i podobno już na zdrowiu szwankuje. Według opinii ma to być kapłan cnót i gorliwości pełen” .

W 1884 r. wikariuszem był ks. Franciszek Marszewski . W dniu 1 marca 1887 r. przeszedł na probostwo w Złotowie . Z dniem 1 marca 1887 r. z Miłobądza przybył ks. Jerzy Behrendt . W parafii przebywał zaledwie jeden rok.

W 1886 r. w głoszone były w kościele św. Brygidy w niedzielę i święta o godz. 7.30 polskie kazania dla żołnierzy narodowości polskiej . Homilie wygłaszał kapelan wojskowy.

W październiku 1888 r. przybył z Chojnic ks. Franciszek Schröter . Zastąpił na tym stanowisku ks. Franciszka Hirsza . W czerwcu 1889 r. został przeniesiony na stanowisko kuratusa Domu Chorych NMP w Gdańsku dotychczasowy wikariusz Franciszek Schröter . Na jego miejsce przybył ks. neobrezbiter Adalbert Schulte .

W maju 1890 r. przybył do parafii z kościoła św. Józefa w Gdańsku ks. Józef Prabucki . Zastąpił on ks. Adalberta Schulte, który został nauczycielem religii w progimnazjum lubawskim . Ks. Prabucki działał w Towarzystwie Ludowym „Jedność”, którego w dniu 21 marca 1893 r. został członkiem honorowym. Działał również w polskim ruchu wyborczym i był kandydatem do sejmu niemieckiego z okręgu gdańsko-miejskiego . W marcu 1893 r. został przeniesiony na probostwo w Łobdowie . 

Od marca 1893 r. wikariuszem był ks. Bolesław Golisch. W latach 1893-1895 był kuratorem Towarzystwa Ludowego „Jedność” . Ks. Bolesław Golisch został odwołany z funkcji wikariusza w kwietniu 1895 r. . Został administratorem parafii w Lubawie. Na jego miejsce przybył do parafii w kwietniu 1895 r. ks. Józef Bielicki z Tucholi . W czasie pracy duszpasterskiej pełnił obowiązki kuratora Towarzystwa Ludowego „Jedność” .

W sierpniu 1896 r. odszedł z parafii na wikariat w Gniewie ks. Józef Bielicki . Zastąpił go do Konstanty Kreft, który przybył z Golubia . Urodził się w 1867 r. w Lubni. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1893 r. w Pelplinie. W 1895 r. otrzymał doktorat z teologii. W czerwcu 1898 r. będąc dotąd na stanowisku wikariusza został administratorem parafii św. Brygidy . 

W kwietniu 1897 r. przybył na parafię z Brodnicy ks. Aleksander Bukowski . W sierpniu tegoż jeszcze roku został przeniesiony do Chełmży .

W ciągu XIX w zamurowano portal zachodni nawy południowej, w oknach osadzono nowe maswerki, a wnętrze otrzymało polichromię w tonacji pomarańczowej z boniami i „boazerią” w stylizowane kwiaty. W 1897 r. odnowiono prezbiterium zachodnie kościoła i kaplice . 

Od 1 lipca 1898 r. proboszczem parafii został ks. Jan Behrendt . Urodził się 17 listopada 1850 r. w Ogorzelinach po przebyciu triennium teologicznego na wszechnicach niemieckich, studiował w Rzymie, gdzie otrzymał doktorat teologii i święcenia kapłańskie 7 czerwca 1879 r. Po wikariacie w Zurychu został 1884 katechetą gimnazjum wejherowskiego, 1887 subregensem i spirytuałem seminarium duchownego, następnie egzaminatorem prosynodalnym, 1895 proboszczem przy Król. kaplicy w Gdańsku, 1898 przy kościele św. Brygidy, kanonikiem katedralnym instalowany 19 marca 1907 r. Odtąd był także profesorem seminarium duchownego aż do śmierci 16-go października 1925 r.  

Wraz z ks. Berendtem przybył na parafię w dniu 1 lipca 1898 r. jako wikariusz ks. Emil Metzner . Po miesiącu został przeniesiony jako wikariusz do Kaplicy Królewskiej w Gdańsku .We wrześniu 1898 r. ks. Konstanty Kreft został przeniesiony na stanowisko administratora w Kamieniu . Od 1899 r. był administratorem w Bytowie, a następnie pierwszym kuratusem w Sopocie, gdzie przyczynił się do wybudowania kościoła. Od 1904 r. był proboszczem w Zblewie. Był także proboszczem w Subkowach i Tucholi. Zaangażowany w polski ruch narodowy. Zginął w obozie Stutthof w 1940 r. Od 1994 r. trwa jego proces beatyfikacyjny . Na miejsce ks. Krefta przybył ze Strzepcza ks. Bolesław Witkowski. 

W kwietniu 1899 r. został skierowany do parafii jako drugi wikariusz ks. neoprezbiter Walter Wienke . W lipcu tegoż roku został przeniesiony do kościoła św. Mikołaja w Gdańsku .

W październiku 1899 r. ks. Bolesław Witkowski, będący dotąd wikariuszem parafii św. Brygidy został przeniesiony na stanowisko administratora parafii w Łęgowie. Na jego miejsce przybył do Gdańska ks. Teodor Maćkowski .

W 1900 r. po studiach w Seminarium Duchownym w Pelplinie przez rok pracował jako wikariusz w parafii św. Brygidy ks. Franciszek Sawicki . Parafia św. Brygidy była jego pierwszą placówką duszpasterską po święceniach, które miały miejsce w dniu 1 kwietnia 1900 r. w Pelplinie . Przyszły biskup nominat diecezji gdańskiej po pracy w parafii św. Brygidy został jeszcze kapelanem-kuratusem przy szpitalu mariackim, a stamtąd udał się na studia do Fryburga Bryzgowijskiego . 

W latach od 1901 do 1904 wikariuszem był ks. Leon Nelke . W czasie swojej obecności w parafii brał aktywny udział w polskich organizacjach. Był kuratorem Towarzystwa „Jedność”, które mianowało go w uznaniu jego zasług członkiem honorowym. Współpracował z wydawcą „Gazety Gdańskiej” Józefem Palędzkim. Na łamach tego czasopisma ogłosił dwie serie artykułów: „Polacy gdańscy a władza kościelna” i „Epokowy proces”. Pisywał także do „Pielgrzyma” . W 1904 wikariuszem został ks. Franciszek Szynkowski . Parafia św. Brygidy była jego pierwszą placówką po święceniach kapłańskich . W parafii był zaledwie rok, jego następną placówką była parafia w Nowym Porcie skąd został przeniesiony na probostwo w Niezabyszewie na Kaszubach . Po odejściu ks. Szynkowskiego zastąpił go w 1905 r. ks. Józef Rink . W 1906 r. wikariuszem parafii był ks. Augustyn Hoppe . 

Od 9 kwietnia 1907 r. kolejnym proboszczem parafii został Franciszek Michalski. Urodził się 20 maja 1869 r. w Chojnicach . Kształcił się w gimnazjum chojnickim, a po uzyskaniu egzaminu dojrzałości studiował na uniwersytecie wrocławskim i w Monachium, a po otwarciu seminarium także w Pelplinie. Kontynuował studia w Monasterze, gdzie w 1890 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Posiadał również doktorat z teologii. W okresie wakacyjnym pracował wśród emigrantów polskich w Westfalii. Po powrocie do diecezji był wikarym w Świeciu i w Gdańsku (kościół św. Mikołaja). W latach 1894-1899 wykładał historię Kościoła i filozofię w seminarium w Pelplinie . W 1899 r. odszedł do pracy duszpasterskiej do Gdańska zostając proboszczem kaplicy królewskiej . W dniu 1 kwietnia 1907 r. został proboszczem parafii św. Brygidy . W latach 1907-1911 wydawał kalendarz kościelny dla dekanatu gdańskiego, a od 1916 do 1919 r. był dziekanem dekanatu . W Wolnych chwilach zwiedził Amerykę Północną, Europę oraz Północną Afrykę. Towarzyszył biskupowi warmińskiemu w A. Bludau w pielgrzymce do Ziemi Świętej. W dniu 23 grudnia 1919 r. został przeniesiony do kurii biskupiej w Pelplinie . Został też kanonikiem Kapituły Katedralnej w Pelplinie. Zmarł 20 października 1935 r. w Pelplinie. W jego odrobku naukowym znalazły się m. in. książeczka do nabożeństwa oraz artykuły w czasopismach niemieckich. 

W 1907 r. współpracownikiem ks. proboszcza został ks. Gracjan Chyliński . Nastawiony pro polsko. W czasie swego pobytu w Gdańsku przyjaźnił się z Franciszkiem Kubaczem. W 1910 r. został wikariuszem w Kamieniu, a następnie wikarym lokalnym w kościele św. Mikołaja w Gdyni Chylonii. Od 1910 r. wikariuszem został ks. Józef Landmann . W 1911 r. wikariuszem był ks. Sylwester Frost rodem z Barłożna . W 1912 r. wikariuszami parafii byli ks. Bruno Lemke i ks. Maksymilian Raszeja .

W 1913 r. współpracownikami ks. Michalskiego byli ks. Bruno Lemke i ks. Franciszek Massberg . Ten ostatni zastąpił Maksymiliana Raszeję . W 1915 r. przybyli do parafii wikariusze ks. Maksymilian Raszeja i ks. Paweł Masiak . W przypadku ks. Raszeji był to powrót na swoja dawną placówkę po doktoracie z teologii. W 1916 r. wikariuszem był ks. Maksymilian Raszeja, a drugim współpracownikiem był Jan Cymanowski , którego w 1917 r. zastąpił ks. Konrad Wojewoda . Uczestniczył w życiu narodowym, założył m. in. Polskie Towarzystwo Młodzieży. Pod przewodnictwem ówczesnego wikariusza przy kościele Sw. Brygidy w Gdańsku ks. Wojewody założono w dniu 7grudnia 1918 roku Towarzystwo śpiewu kościelnego pod wezwaniem św. Cecylii. Prezesem został Droszyński, patronem ks. Wojewoda, dyrygenturę objął redaktor Kazimierz Purwin. Towarzystwo św. Cecylii już w zaraniu napotykało trudności, powodowane wrogim ustosunkowaniem się gdańskich hakatystów. Szykanowano ks. Wojewodę i w konsekwencji usunięto ze stanowiska wikariusza przy kościele św. Brygidy, gdzie Polonia Gdańska zawdzięczała mu piękne, polskie nabożeństwa .

W 1919 r. za ks. Raszeję przybył do parafii ks. Leon Schütz . Ks. Schütz urodził się w 1886 r. w Nakli koło Kartuz. Podobnie jak jego brat, kształcił się w Pelplinie, gdzie otrzymał święcenia kapłańskie w 1909 r. Po przejęciu parafii w Brzeźnie, w listopadzie 1938 r., poważnie zachorował. Na własną prośbę został przeniesiony na inną placówkę. Po drugiej wojnie światowej objął zarząd parafii sł. Anny w Gdańsku-Letnicy (1947 r.). Przebywał tam do 1953 r. W tym roku zmarł i został pochowany na cmentarzu w Nowym Porcie.

W 1919 r. Podkomisariat naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku zlecił Ks. Wojewodzie pracę oświatową we wszystkich towarzystwach polskich w mieście .

W 1920 roku biskup chełmiński Augustyn Rosentretter erygował parafię terytorialną. Od 13 stycznia 1920 r. proboszczem parafii był ks. Emil Moske . 

W 1920 r. został przeniesiony z kościoła św. Brygidy do Chełmna ks. Wojewoda . Na jego miejsce przybył Paweł Knitter . W parafii pomagał na przełomie 1920/1921 ks. Wincenty Papenfuss . W 1921 r. w kościele odbywały się cztery razy do roku uroczyste nieszpory z polskim kazaniem . W ostatnim spisie duchowieństwa diecezji chełmińskiej wydanym w 1922 a ukazującym stan na 1921 r. znajdujemy informację, że parafia liczyła 7. 500 dusz, a wikariuszem parafii był Paweł Kinitter . Urodził się w 1890 r. w Chojnicach, a wyświęcony został w 1915 r. w Pelplinie. H. Mross pisał o nim, że był narodowości niemieckiej .

W ramach diecezji gdańskiej

Dnia 21 kwietnia 1922 r. z 18 parafii diecezji warmińskiej i 18 parafii diecezji chełmińskiej utworzono administraturę apostolską obejmującą obszar Wolnego Miasta Gdańska . Administratorem apostolskim został Edmund O'Rourke. Z chwilą jego przybycia do Gdańska jego mieszkaniem stał się klasztor Sióstr Elżbietanek przy Targu Siennym znajdujący się na obecnym terenie parafii św. Brygidy. W urzędowym organie administratury apostolskiej, „Amtliches Kirchenblatt vor die Apostolische Administratur der Freien Stadt Danzig“ z 1922 r., czytamy: „Samtliche Schreiben und Eingaben sind an meine persönliche Adresse oder unter Adresse, Apostolische Administratur, Danzig, Heumarkt 5 zu richten“. Znaczy to, że wszelkie pisma i podania należało odtąd kierować na jego adres osobisty na adres „Apostolskiej Administratury” przy Targu Siennym 5 w Gdańsku. W znajdującej się tam kaplicy 12 marca 1927 r. udzielił m. in. tonsury Brunonowi Binnebeselowi, a klerykowi Georgowi Wilkemu święceń subdiakonatu; zaś następnego dnia - święceń diakonatu . Gdy papież Pius XI podniósł 30 grudnia 1925 r. Administraturę Apostolską w Gdańsku do rangi samodzielnej diecezji, bezpośrednio podległą Stolicy Apostolskiej i 3 stycznia 1926 roku zamianował dotychczasowego administratora apostolskiego pierwszym biskupem gdańskim, wówczas bp E. O'Rourke przeniósł się do Oliwy. Intronizacja do katedry oliwskiej odbyła się 1 czerwca 1926 r., gdy mieszkał jeszcze w Gdańsku. Do Oliwy bowiem przeprowadził się dopiero na Wielkanoc 1927 r.  Zamieszkał na pierwszym piętrze zachodniego skrzydła krużganku. Odtąd znajdowała się tutaj również gdańska kuria biskupia.

W 1923 r. w parafii św. Brygidy było dwóch wikariuszy. Byli nimi ks. Knitter i ks. Knaak . W 1923 r. na miejsce ks. Knaaka przybył ks. Leon Domsta . Od 1924 r. dotychczasowy wikariusz ks. Domsta został przeniesiony do Łęgowa . Na jego miejsce przybył ks. Karol Maria Splett, przyszły biskup gdański . Do parafii przybył po studiach w Rzymie zakończonych doktoratem z prawa kanonicznego i bakalaureatem z prawa cywilnego. Jak wynika z księgi chrztów od 1925 r. wikariuszem był przyszły błogosławiony ks. Franciszek Rogaczewski . Natomiast H. Mross podawał w swoim słowniku, że do 1927 r. posługiwał we Wrzeszczu  Ks. Rogaczewski zastąpił ks. Knittera. Przyszły męczennik i przyszły biskup współpracowali ze sobą niemal dwa lata. Natomiast Splett dnia 1 października 1927 r. został przeniesiony do Pręgowa. Na miejsce ks. Spletta przybył do parafii z kościoła św. Józefa w Gdańsku ks. Arved Dankmann .

Według R. Stachnika od końca 1927 r. do 1930 r. wikariuszem był Brunon Raszeja . Jednak w księdze metrykalnej parafii św. Brygidy jego pierwszy chrzest zanotowany jest dopiero w lipcu 1928 r.  Należy więc przesunąć przybycie ks. Raszeji na 1928 r. Zastąpił on ks. Rogaczewskiego, który chrzcił jeszcze w czerwcu 1928 r. Od 1930 r. wikariuszem był ks. Leon Schliep, wszedł on na miejsce ks. Raszeji . Nadal pozostawał w parafii ks. Dankmann. Od 1931 r. do 1935 r. wikariuszem parafii był ks. Stefan Sikorski .

W lutym 1932 r. ks. Leon Schliep został przeniesiony z parafii św. Brygidy do kościoła św. Mikołaja w Gdańsku. Na jego miejsce przybył ks. Alfons Marszałkowski . Jednak już w listopadzie 1932 r. ks. Marszałkowski został przeniesiony z Nowego Stawu, a na jego miejsce przybył z Sopotu ks. Bruno Binnebesel . Współpracował on z ks. Stefanem Sikorskim. Po przeniesieniu ks. Binnebesela na jego miejsce w kwietniu 1935 r. przybył ks. Fryderyk Lulkowski .

W lipcu 1935 r. wikariuszem został ks. Władysław Ciechorski, należący do duchowieństwa polskiego w Wolnym Mieście Gdańsku . Parafia św. Brygidy była jego pierwszą placówką duszpasterską, przejętą w dwa tygodnie po święceniach kapłańskich. Zastąpił on w parafii ks. Sikorskiego. Wikariat przy parafii św. Brygidy w Gdańsku był połączony z równoczesnym obowiązkiem głoszenia polskich kazań przy kościele św. Mikołaja w Gdańsku. Na parafii św. Brygidy ks. Władysław Ciechorski pracował do 1937 r., kiedy to został przeniesiony do parafii św. Józefa w Gdańsku . W 1936 r. parafia św. Brygidy należała do dekanatu Gdańsk I, posiadała 8 500 dusz. Proboszcz miał do pomocy dwóch wikarych . W 1937 r. wikariuszami byli: ks. Fryderyk Lulkowski i ks. Jan Ornowski . Jak wynika z księgi chrztów pierwszego sakramentu w styczniu 1938 r. udzielił ks. Franciszek Borowski . Przybył on do parafii w miejsce ks. Ornowskiego. W kwietniu 1938 r. zaczął posługiwać w parafii ks. Benon Derda, który zamienił ks. Lulkowskiego . W lipcu 1938 r. wikariuszem był ks. Herbert Gerhard Kiewert, który zamienił ks.  Borowskiego . W latach 1938-1939 funkcję wikariusz sprawował jezuita ks. Paweł Bilitewski . 

Tabela nr 1

Kapłani sprawujący posługę duszpasterską w parafii św. Brygidy w latach 1923-1939

Lp.Imię i Nazwisko kapłanaFunkcjaCzas pobytu w parafii

1.Karol Maria Splettwikariusz1923-1927

2.Leon Domstawikariusz1924

3.Arved Dankmannwikariusz1927-1931

4.Brunon Raszejawikariusz1927-1930

5.Franciszek Rogaczewskiwikariusz1925-1928

6.Leon Schliepwikariusz1930-1932

7.Stefan Sikorskiwikariusz1931-1935

8.Alfons MarszałkowskiwikariuszMarzec 1932-listopad

9.Brunon BinnebeselwikariuszListopad 1932

10.Fryderyk Lulkowskiwikariusz1935-1937

11.Władysław Ciechorskiwikariusz1935-1936

12.Jan Ornowskiwikariusz1936-1937

13.Franciszek Borowskiwikariusz1938

14.Herbert Kiewertwikariusz1938

15.Paweł Bilitewskiwikariusz1938-1939

16.Benon Derdawikariusz1938-1940

17.Ernest Firleywikariusz1939-1940

Źródło: AAG, Księga chrztów parafii św. Brygidy, 1916-1924, sygn. P 04, s. 268, 276.

Amtliches Kirchenblatt vor die Apostolische Administratur der Freien Stadt Danzig, nr 3, 1924.  S. Bogdanowicz, op. cit., s. 9. AAG, Księga chrztów parafii św. Brygidy, 1925-1931, sygn. P 04, 1925 r., s. 20, s. 54, s. 67, s. 97. AAG, Księga chrztów parafii św. Brygidy, 1931-1945, sygn. P-05, 1931 r., s. 117 i n.; 1935 r., s. 182; 1938 r., nr 1, s. 230, s. 234, s. 237, s. 242 i n.; 1939 r. s. 244. H. Mross, op. cit., s. 270. AKD, nr 5, 1927, nr 69. AKD, nr 2, 1932, nr 20. AKD, nr 6, 1932, nr 60. AAG, Księga chrztów parafii św. Brygidy, 1925-1931, sygn. P 04. Directorium Divini Gedanense, Gdańsk 1938, s. 11. R. Stachnik, Danziger Priesterbuch, Hildesheim 1965, s. 214. Przeniesienia księży, „Słowo Pomorskie”, 05.05.1935, s.7; W. L. [W. Lauer] Ks. szambelan Władysław Ciechorski, MDG, nr 7-8, 1978, s. 195; AAG, Księga chrztów parafii św. Brygidy, 1931-1945, sygn. P-05, s. 182. A. Baciński Polskie duchowieństwo katolickie w Wolnym Mieście Gdańsku 1919-1939, Studia Gdańskie, T. I, 1973, s. 44. Das Verzeichnis der katholischen Kirche in Danzig (stand 1936), „Der Adalbertus-Bote. Ein Danziger Hauskalender”, 1998, s. 33.

 

W kwietniu 1939 r. przybył do parafii ks. Firley . Drugim wikariuszem był ks. Derda. Od 1940 r. w parafii był tylko jeden wikariusz ks. Ildefons Künemund . W 1941 r. przybył ks. Hubert Wahlen, zastępując ks. Künemunda. Posługiwał w parafii do swojej tragicznej śmierci w 1945 r. Od sierpnia do grudnia 1944 r. zastępował go Jerzy Klein .

W latach 1940-1942 w klasztorze sióstr Elżbietanek przy Targu Siennym mieszkał Sługa Boży ks. biskup Konstantyn Dominik.

W parafii św. Brygidy w Gdańsku w 1944 r. wikariuszem został ks. Hubert Wahlen.Był on więziony przez trzy miesiące w obozie koncentracyjnym Stutthof za udzielenie chrztu żydówce . Ostatniego chrztu w parafii św. Brygidy udzielił 20 marca 1945 r.  Zginął na parafii zabity odłamkiem bomby podczas nalotu rosyjskiego na Gdańsk w dniu 27 marca 1945 r. Miał 32 lata i 10 lat kapłaństwa . W piwnicach plebanii kościoła św. Brygidy znajdowali schronienie okoliczni mieszkańcy podczas prowadzonego przez rosjan ostrzału artyleryjskiego. W ostatniej chwili do bezpiecznego miejsca w podziemiach plebanii dotarła rodzina z dziećmi. Stąd że piwnice były wypełnione ludźmi, ks. Hubert udostępnił swoje miejsce zamknąwszy drzwi z zewnątrz a sam udał się na plac kościelny gdzie zginął z różańcem  w ręku. Został pochowany w dniu 31 marca w ogrodzie przy plebanii przez swego proboszcza ks. Emila Moske. Był to zarazem ostatni pochówek odnotowany w parafialnej księdze zgonów. Obecnie jego grób znajduje się na cmentarzu Oliwskim.

 

Liturgia słowa

Sentencja

Polaków nie zdobywa się groźbą, ale sercem.

kard. Stefan Wyszyński

© Parafia pw. św. Brygidy w Gdańsku
Używamy plików cookies Ta witryna korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności i plików Cookies .
Korzystanie z niniejszej witryny internetowej bez zmiany ustawień jest równoznaczne ze zgodą użytkownika na stosowanie plików Cookies. Zrozumiałem i akceptuję.